มะเร็งลำไส้ใหญ่ พบมากที่สุดในมะเร็งทางเดินอาหาร อุบัติการณ์จะเพิ่มมากขึ้นตามอายุ ทั้งนี้จากข้อมูลในประเทศไทยล่าสุดปี 2560 โดยสถิติของสถาบันมะเร็งแห่งชาติพบว่า มะเร็งลำไส้ใหญ่เป็นมะเร็งที่พบได้เป็นอันดับ 3 จากประชากรทั้งหมด โดยพบผู้ป่วยมะเร็งลำไส้ใหญ่และไส้ตรงในเพศชายสูงเป็นลำดับที่ 2 รองจากมะเร็งตับและท่อทางเดินน้ำดี ส่วนในเพศหญิงพบเป็นอันดับที่ 3 รองจากมะเร็งเต้านมและมะเร็งปากมดลูก โดยช่วงอายุที่พบบ่อยที่สุดในเพศชายคือ 55-59 ปี และในเพศหญิงคือ 50-54 ปี
มะเร็งลำไส้ใหญ่ เกิดขึ้นจากเซลล์เยื่อบุผิวภายในลำไส้ใหญ่โดยชนิดที่พบบ่อยมากกว่าร้อยละ 90 คือ เนื้อเยื่อของมะเร็งที่มีลักษณะทางพยาธิวิทยาที่เรียกว่า Adenocarcinoma ทั้งนี้มะเร็งลำไส้ใหญ่มักจะกลายมาจากเนื้องอกธรรมดาที่เยื่อบุผนังภายในลำไส้ เนื้องอกเหล่านี้ไม่จำเป็นต้องกลายมาเป็นมะเร็งเสมอไปแต่โอกาสที่จะกลายเป็นมะเร็งขึ้นอยู่กับชนิดและขนาดของเนื้องอกเหล่านี้
มะเร็งลำไส้ใหญ่แบ่งเป็น 4 ระยะได้แก่
สำหรับวิธีการตรวจคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่ แพทย์สามารถทำได้หลายวิธี ไม่ว่าจะเป็นการตรวจหาเลือดที่แฝงอยู่ในอุจจาระ การตรวจส่องกล้องลำไส้ใหญ่ การตรวจลำไส้ใหญ่ด้วยเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ สำหรับผู้ที่ควรเข้ารับการคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่ชายหรือหญิงอายุ 45-50 ปีขึ้นไป ผู้มีญาติลำดับแรกเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ ผู้ทีมีประวัติครอบครัวเป็นโรคซึ่งถ่ายทอดทางพันธุกรรมและสัมพันธ์กับมะเร็งลำไส้ใหญ่ และผู้ที่มีประวัติเป็นโรคลำไส้ใหญ่อักเสบเรื้อรัง
การรักษาโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ให้ได้ผลดี ต้องเป็นการรักษาร่วมแบบสหสาขาวิชาประกอบด้วยการผ่าตัด ไม่ว่าจะเป็นวิธีการผ่าตัดทางหน้าท้องหรือการผ่าตัดผ่านการส่องกล้อง การให้ยาเคมีบำบัด และการให้รังสีรักษา โดยให้พิจารณาตามความเหมาะสมตามแต่ระยะโรคในผู้ป่วยแต่ละรายไป
ในการตรวจลำ ไส้ใหญ่ให้มีประสิทธิภาพดี จะต้องเตรียมลำไส้ใหญ่ให้สะอาด ไม่มีอุจจาระบดบังรอยโรคผนังลำไส้ เพราะหากพบความผิดปกติ เช่น ติ่งเนื้องอก อาจต้องตัดออก ดังนั้น การเตรียมลำไส้ จึงมีความสำคัญมากและต้องปฏิบัติดังนี้
จุดเด่นของการส่องกล้องลำไส้ใหญ่ เป็นการคัดกรองมะเร็งลำไส้ที่มีความแม่นยำสูงกว่าวิธีอื่น ๆ สามารถให้การวินิจฉัยและรักษาได้ในคราวเดียวกัน หากพบรอยโรคผิดปกติสามารถตัดชิ้นเนื้อส่งตรวจได้ หรือ หากพบติ่งเนื้อก็สามารถตัดออกผ่านทางการส่องกล้องได้ทันที
มะเร็งลำไส้ใหญ่ในระยะแรก ผู้ป่วยมักไม่มีอาการผิดปกติ แต่ตรวจพบโดยบังเอิญจากการคัดกรองโดยการส่องกล้อง ดังนั้นการตรวจคัดกรองจึงถือเป็นเรื่องจำ เป็นโดยเฉพาะในผู้ที่อายุเกิน 45-50 ปี ถ้าผู้ป่วยมาเข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่ด้วยการส่องกล้องลำไส้ใหญ่ตั้งแต่เนิ่นๆ จะทำ ให้เพิ่มโอกาสตรวจพบมะเร็งลำไส้ใหญ่ได้ตั้งแต่ระยะแรก เช่น ถ้าเจอในระยะแรกที่ยังเป็นติ่งเนื้ออยู่ ก็จะสามารถรักษาด้วยการตัดชิ้นเนื้อออกผ่านการส่องกล้องได้ แต่ถ้าตรวจพบในระยะท้ายแล้ว อาจจะใช้วิธีการรักษาด้วยการผ่าตัดร่วมกับการให้ยาเคมีบำบัด การฉายแสง ซึ่งประสิทธิภาพในการรักษา อัตราการรอดชีวิตจะลดลงเมื่อเทียบกับการตรวจพบแต่ระยะแรกของโรค ดังนั้นหากตรวจคัดกรองเร็ว วินิจฉัยโรคได้เร็วก็จะสามารถรักษาให้หายขาดได้
ผู้ป่วยควรรับประทานผัก ผลไม้ และธัญพืชซึ่งปราศจากการขัดสีให้มากขึ้น ลดการบริโภคเนื้อแดงและอาหารแปรรูปจำพวกไส้กรอก แฮม เบคอน เป็นต้น ทั้งนี้ควรออกกำลังกายและควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม งดดื่มแอลกอฮอล์ งดสูบบุหรี่ และที่สำคัญควรเข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งลำไส้แต่เนิ่นๆ ในผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยง
นพ.กรณ์ เลิศพิภพเมธา
แพทย์ผู้ชำนาญการด้านอายุรกรรมโรคทางเดินอาหารและตับ